ตาย ก่อน ตาย กับ นิ้วกลม | Peaceful Death ‘Live’ Exhibition

วันเสาร์ที่ 1 ธ.ค. 2561 ณ ศาลาพีชานนท์ วัดธาตุทอง กรุงเทพฯ ผมมีโอกาสได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ นิทรรศการ ‘ตาย ก่อน ตาย’ Live Exhibition โดย นิ้วกลม (สราวุธ เฮ้งสวัสดิ์) พิธีกรและนักเขียนชื่อดัง ที่สมัครใจประกาศวาระ ตาย ก่อน ตาย ของตนเองต่อสาธารณชน จุดประสงค์หลัก เพื่อต้องการให้สังคมตระหนัก ฉุกคิด และเตรียมความพร้อม เพื่อเผชิญความตายอย่างสงบ โดยนิ้วกลมเลือกจัดพิธีศพแบบเรียบง่ายตามนิยามของเขา เพื่อ…ความไร้กังวลของคนเป็น ที่อยู่เบื้องหลัง

แท้จริง ความตายเป็นเรื่องใกล้ตัวมาก จนแทบจะเรียกได้ว่า “เป็นดั่งเพื่อนสนิทที่สุดคนหนึ่ง” เลยก็ว่าได้ เพราะเขาติดตามเราไปทุกที่ ทุกหนทุกแห่ง ไม่ว่าเราจะต้องการ หรือไม่ต้องการเขาก็ตาม แถมยังไม่เคยบอกหรือเตือนล่วงหน้าอีกด้วยว่า จะเข้ามาปะทะเราเวลาไหน เมื่อไหร่ แต่ขอให้รู้ไว้เถิดว่า…ฉันยังตามแกอยู่ตลอดเวลานะ (ฮา) ‘ความตาย’ ยังเป็นสมบัติที่แท้จริงของทุกๆ ชีวิต ที่ได้ชื่อว่า “เกิด”

คงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่า  “เราจะไม่มีวันตาย”

จุดเริ่มต้นย่อมคู่กับจุดจบ แต่เมื่อใดที่พูดถึง ‘ความตาย’ สิ่งที่หลายคนมักนึกถึงเป็นอันดับต้นๆ ก็คือ “ความน่ากลัว” “ความรู้สึกกังวล” “ความหวง-ห่วง” “ไม่อยากตาย” “อาลัยอาวรณ์” “เศร้าหมอง-หดหู่”  โดยเหตุผลส่วนใหญ่ มักเป็นไปในเชิงลบมากกว่า

แต่ผมคิดว่ามันอยู่ที่มุมมอง การตีความ และการแปลสารต่างหาก เพราะในเรื่องเดียวกันนี้ เราสามารถมองให้หดหู่ โศกเศร้า น่ากลัวสุดขีด หรือจะมองแบบพลิกมุมกลับ เป็นเบิกบาน สดใส น่ารัก กุ๊กกิ๊ก หรือเต็มเปี่ยมไปด้วยความหวัง ก็ยังได้

ก่อนจะพูดถึงบรรยากาศ ในงานซ้อมตาย ของนิ้วกลม มาดู teaser สั้นๆ ของงานนี้กันก่อนนะครับ

ในฐานะชาวพุทธคนหนึ่งที่เคยเข้าวัด เพื่อร่วมพิธีศพของญาติพี่น้องหรือคนใกล้ชิด ที่เคยไปตั้งแต่ยังเด็กๆ ก้าวแรกที่เดินเข้าสู่ภายในงาน ภาพคุ้นชินของศาลาสวดศพ ยังคงตั้งรายล้อมอยู่ตรงหน้า กระดานเขียนบอกชื่อผู้วายชนม์ และรายชื่อเจ้าภาพงานในแต่ละวัน

แต่ที่ดูต่างออกไปก็คือ ลานกว้างกลางงานมีขาหยั่ง ตั้งรูปภาพที่ขยายหน้ากระดาษ “พินัยกรรมชีวิต ของนิ้วกลม” ขนาดใหญ่ (ในงานเรียกว่า “สมุดเบาใจ“) ตั้งเรียงรายไล่ไปแต่ละหน้าจนครบเล่ม เพื่อให้ผู้ร่วมงานได้อ่านตัวอย่าง วิธีการเขียนพินัยกรรมชีวิตสำหรับฝากให้กับคนข้างหลัง ซึ่งผู้ตายได้เตรียมการสั่งเสียเรื่องสำคัญไว้ครบทุกอย่างแล้ว

เนื่องจากเป็นการจำลองงานศพ (หรือซ้อมตาย) ของนิ้วกลม จึงมีเต้นท์สำหรับรองรับผู้ลงทะเบียนเข้าร่วมงาน ที่นั่งพัก และบูธภาคีเครือข่ายต่างๆ อยู่โดยรอบ ผมไปถึงก่อนเวลาค่อนข้างนาน เลยมีโอกาสไล่ดูนิทรรศการ บูธรอบงาน ได้พูดคุยกับทีมจิตอาสา บางคนผมก็รู้จักมาก่อน เพราะเคยช่วยเหลืองานพระอาจารย์ที่เคารพนับถือก็มี รวมถึงคณะจัดงานบางส่วนที่รู้จักกัน ก็มาร่วมเป็นภาคีในงานนี้ด้วย

 

เมื่อถึงเวลา ผมกับผู้ร่วมงานอีก 23 ท่าน ก็มายืนรอหน้าห้องพิธี (ศาลาสวดศพพีชานนท์) ภายในห้องพิธี เราเดินผ่านโลงศพเรียบง่ายสีขาว ผ่านรูปผู้ตายในกรอบรูปเรียบๆ ที่ไร้ดอกไม้ประดับ ไหว้พระประธาน เคารพศพ หลังจากนั้นเจ้าหน้าที่จึงเชิญให้ไปนั่งประจำที่ (ข้างเก้าอี้มีโลงศพ 1 โลง) บรรยากาศภายในห้องพิธีค่อนข้างมืดสลัว เริ่มต้นด้วยคลิปวีดิโอของนิ้วกลม กล่าวทักทายผู้ร่วมงานว่า… “หากคุณเห็นคลิปนี้ แสดงว่าผมได้ตายไปแล้ว” นิ้วกลมพูดถึงความสำคัญของพิธี บวกกับเรื่องที่ได้เขียนล่วงหน้าไว้แล้ว ในพินัยกรรมชีวิต จากนั้นต่อด้วยคลิปของเพื่อนๆ ผู้ใหญ่ที่นับถือ พูดฝากถึงนิ้วกลมในวาระสุดท้าย นิมนต์พระสงฆ์ 4 รูป สวดพระอภิธรรมแปล สวดบทกรวดน้ำแปล ต่อด้วยวิทยากรประจำช่วง ในรอบของผมคือ เชฟหมี หรือ อ.คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (อาจารย์ประจำ/หัวหน้าภาควิชาปรัชญา ม.ศิลปากร) บรรยายความรู้สึกถึงความตายใกล้ตัว เมื่อทราบว่าบุคคลอันเป็นที่รักในโลกแห่งความเป็นจริง ป่วยเป็นมะเร็งระยะสุดท้าย โดยมีโอกาสใช้เวลาที่เหลือร่วมกันเพียง 2 สัปดาห์ มารดาที่รักก็ได้จากไป จากนั้นเจ้าหน้าที่จึงให้พวกเราค่อยๆ ลงนอนในโลงข้างๆ โดยให้ระลึกว่า เมื่อความตายกำลังใกล้จะมาถึง ร่างกายจะมีสภาพเช่นไร และควรวางใจอย่างไร ไปจนกระทั่งจิตดับ…..

ก่อนจบพิธี มีคลิปสั้นๆ ของนิ้วกลม กล่าวขอบคุณผู้มาร่วมงาน และอนุญาตให้ถ่ายรูปบันทึกความทรงจำในห้องพิธีได้

สาระสำคัญของงาน คือชี้ชวนให้ตระหนักว่า “ความตายเป็นเรื่องใกล้ตัวเราอย่างยิ่ง ที่ไม่ควรประมาท หรือมองข้าม” เพราะไม่ช้าก็เร็ว ทุกคนต้องเจอกับมันแน่ๆ แต่…เราควรเตรียมพร้อมอย่างไร เพื่อรับมือกับความตาย ให้เหมาะสม สอดคล้อง ตามครรลองของแต่ละคน

น้อยครั้งที่จะมีกิจกรรมในลักษณะนี้ ที่จัดโดยบุคคลที่มีชื่อเสียง ความเห็นที่สะท้อนกลับออกมาในสื่อสังคม ก็แตกต่างหลากหลาย บางคนถ้าชอบก็ชอบไปเลย ในขณะบางคนกลับ ยี้! มองว่าเป็นเรื่องอัปมงคล เหมือนแช่งตัวเอง หรือไม่ก็มองว่าสิ้นเปลืองโดยใช่เหตุ แต่นั่นเป็นเพียงความเห็นต่าง ที่ถูกตีความไปตามความเข้าใจของแต่ละคน ณ เวลานั้น

ถึงแม้จะเป็นเพียงการซ้อมตาย ซึ่งไม่อาจเทียบได้ หากเหตุการณ์นี้กำลังจะเกิดขึ้นกับตัวเราเอง หรือกับบุคคลที่เรารัก ในวันใดวันหนึ่งข้างหน้า แต่..หากผมจะเปรียบเทียบให้พอมองเห็นภาพว่า เมื่อถึงคราวที่จะต้องจมน้ำจริงๆ คนที่เคยฝึกหัดว่ายน้ำมาก่อน กับคนที่ไม่เคยหัดว่ายน้ำมาเลย ใครจะได้เปรียบกว่ากัน

พ่อไก่อู / จิด.ตระ.ธานี

#ตายก่อนตาย
#งานศพนิ้วกลม
#DiebeforeDie
#PeacefulDeath